Xu hướng học phổ thông song song với học nghề: Lựa chọn sáng suốt cho tương lai

Trong bối cảnh thị trường lao động ngày càng biến động, việc trang bị cho con em cả kỹ năng thực hành lẫn kiến thức nền tảng ngay từ bậc trung học trở thành mối quan tâm lớn của nhiều gia đình Việt Nam. Bên cạnh con đường học THPT truyền thống, mô hình “Cao đẳng phổ thông” – học song song bậc phổ thông và đào tạo nghề – ngày càng được chú ý. Đây không phải lối đi dành cho những học sinh “thi trượt”, mà là lựa chọn hợp lý, giúp các em rút ngắn thời gian đào tạo và sớm xác định nghề nghiệp.

Trước kia, không ít phụ huynh coi việc thi đỗ vào một trường THPT công lập, rồi sau đó thi đại học, là con đường tất yếu. Thực tế, lộ trình học tập truyền thống không phải lúc nào cũng phù hợp với mọi học sinh. Có em thiên về thực hành, muốn tiếp cận nghề nghiệp sớm và giảm bớt gánh nặng học phí. Thay vì học hết lớp 12, mô hình cao đẳng phổ thông cho phép các em bắt đầu học nghề song song với chương trình văn hóa rút gọn ngay sau tốt nghiệp THCS. Các môn cốt lõi như Toán, Văn, Lý, Hóa, Sinh, Sử, Địa… được tinh giản, trong khi đó học sinh được đào tạo chuyên sâu về tay nghề, từ đó hình thành kỹ năng thực tế nhanh hơn.

Trong hội thảo “Học Cao đẳng Phổ thông – Con đường thành công sớm” do Trường Cao đẳng Việt Mỹ Hà Nội tổ chức, đại diện nhà trường đã phân tích lộ trình 9+ và những cơ hội rộng mở khi kết thúc chương trình sau ba hoặc bốn năm. Nhờ tích hợp cả học phổ thông và trung cấp/cao đẳng, các em không phải tốn thêm vài năm sau lớp 12 để đạt bằng cấp nghề. Mô hình này tỏ ra hiệu quả với học sinh có định hướng rõ ràng hoặc mong muốn sớm tham gia thị trường lao động. Trong hội thảo, các sinh viên cũng chia sẻ kinh nghiệm thực tế, từ việc bớt áp lực thi cử đầu vào lớp 10, đến cơ hội thực tập liên kết tại doanh nghiệp, qua đó tạo nền tảng vững chắc khi ra trường.

Những lợi ích của chương trình Cao đẳng Phổ thông

Lợi ích đầu tiên và dễ thấy nhất của mô hình Cao đẳng phổ thông 9+ là rút ngắn thời gian học tập. Nếu con đường truyền thống đòi hỏi ba năm THPT cộng thêm hai đến ba năm học trung cấp hoặc cao đẳng, 9+ hợp nhất toàn bộ trong ba đến bốn năm. Nhiều bạn trẻ từng cho rằng đi theo mô hình 9+ có thể thiệt thòi vì không học đủ ba năm THPT, nhưng thực tế, họ lại sớm bước chân vào thị trường lao động, dành thêm thời gian tích lũy kinh nghiệm chuyên môn, thậm chí sớm hỗ trợ tài chính cho gia đình. Bên cạnh đó, việc giảm được áp lực thi cử vào lớp 10 cũng giúp các em nhẹ nhàng hơn. Thay vì cạnh tranh khốc liệt, chỉ những em thật sự có năng lực lý thuyết cao mới chọn thi chuyên hoặc công lập, còn lại những học sinh đam mê thực hành hoặc muốn theo nghề cụ thể có thể xét tuyển vào 9+. Không ít em học khá giỏi nhưng vẫn chọn 9+ để tối ưu thời gian và chi phí.

Chương trình 9+ còn tạo điều kiện thuận lợi để học sinh phát triển kỹ năng mềm – yếu tố quan trọng giúp các em thích nghi với môi trường làm việc hiện đại. Nhờ dành đến 70% thời lượng cho thực hành, học sinh có nhiều cơ hội va chạm với công việc thật. Nhiều doanh nghiệp liên kết sẵn sàng tiếp nhận sinh viên cao đẳng phổ thông làm cộng tác viên, thực tập sinh. Một số em được “giữ chỗ” trước ngày tốt nghiệp vì thể hiện tốt trong quá trình thử việc. Hơn nữa, khả năng liên thông lên đại học vẫn được bảo toàn, giúp học sinh mong muốn học cao hơn không bị giới hạn cơ hội. Một số em lựa chọn học xong cao đẳng phổ thông rồi đi làm ngay; đến khi sẵn sàng, các em vẫn có thể quay lại trường đại học để hoàn thiện học vấn.

Tuy nhiên, không phải học sinh nào cũng phù hợp với lộ trình này. Nếu đam mê nghiên cứu hàn lâm, hướng đến các trường đại học top đầu, việc học ba năm THPT và rèn luyện kiến thức chuyên sâu vẫn cần thiết. Mỗi gia đình nên phân tích kỹ năng lực của con, xác định con có thực sự thích nghi với giáo dục nghề sớm không. Bên cạnh đó, phụ huynh cần kiểm tra uy tín, chất lượng chương trình đào tạo, cơ sở vật chất, đội ngũ giảng viên và liên kết doanh nghiệp của trường. Chi phí dù được tối ưu, song gia đình vẫn cần dự trù các khoản học phí thực hành, đồng phục nghề, giáo trình và phí ngoại khóa.

Định kiến phổ biến cho rằng cao đẳng phổ thông là “lựa chọn bậc hai” cho học sinh kém làm nhiều người e dè, song thực tế cho thấy khá nhiều bạn học lực tốt chủ động rẽ lối để tiết kiệm thời gian, sớm làm chủ tài chính. Đây cũng là cách phân luồng giáo dục hợp lý mà Nhà nước khuyến khích nhằm giảm tải cho hệ THPT, đồng thời cung cấp nguồn nhân lực trẻ có tay nghề tốt. Bằng chứng là nhiều trường cao đẳng cam kết đảm bảo việc làm cho sinh viên 9+ sau tốt nghiệp. Các em được đào tạo thực hành, có kỹ năng mềm, sẵn sàng đóng góp cho doanh nghiệp mà không cần đào tạo lại quá nhiều.

Nhìn chung, mô hình cao đẳng phổ thông đang dần được xã hội đón nhận như một giải pháp thiết thực, tránh lãng phí thời gian và giảm áp lực thi cử không cần thiết, đồng thời vẫn giữ khả năng học liên thông lên đại học khi muốn mở rộng kiến thức. Trong một thế giới thay đổi nhanh chóng, người chủ động thường là người nắm bắt cơ hội sớm nhất. Nếu học sinh có thiên hướng thực hành, không hứng thú với kiểu học hàn lâm và muốn trải nghiệm công việc ngay, 9+ có thể là câu trả lời. Dù chọn học 9+ hay đi theo lộ trình THPT – đại học, học sinh vẫn có thể thành công nếu được định hướng đúng, môi trường đào tạo phù hợp và phụ huynh ủng hộ.